بررسی انواع دتکتور سیستم اعلام حریق (راهنمای کامل)

بررسی انواع دتکتورهای سیستم اعلام حریق

دتکتورهای دودی (Smoke Detectors)

دتکتورهای دودی یکی از پرکاربردترین انواع دتکتور در سیستم‌های اعلام حریق هستند. این دتکتورها قادرند دود ناشی از آتش‌سوزی را شناسایی کرده و به‌طور فوری هشدار دهند. دتکتورهای دودی بیشتر در ساختمان‌ها، منازل مسکونی، اداری و تجاری به کار می‌روند و معمولاً در دو نوع دتکتور دودی یونیزه و دتکتور دودی نوری وجود دارند.

عملکرد:

دتکتورهای دودی یونیزه با استفاده از یک محفظه که در آن یون‌های مثبت و منفی جریان دارند، به شناسایی دود می‌پردازند. وقتی که دود وارد این محفظه شود، موجب اختلال در جریان یون‌ها و فعال شدن هشدار می‌شود.

دتکتورهای دودی نوری یا فتوالکتریک از لیزر یا نور مادون قرمز برای شناسایی دود استفاده می‌کنند. زمانی که دود وارد این محفظه‌ها شود، باعث پراکندگی نور و فعال شدن سنسور می‌شود.

مزایا:

• دقت بالا در شناسایی دود ناشی از آتش‌سوزی.
• نصب ساده و سریع در محیط‌های مختلف.
• قابلیت شناسایی زودهنگام دود، که زمان بیشتری برای واکنش به خطرات فراهم می‌آورد.

معایب:

• حساسیت به بخار آب، دود سیگار و دیگر ذرات معلق در هوا که ممکن است باعث هشدارهای کاذب شود.
• نیاز به نظافت منظم زیرا گرد و غبار ممکن است عملکرد آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.

دتکتورهای حرارتی (Heat Detectors)

دتکتورهای حرارتی برای شناسایی افزایش دما در محیط طراحی شده‌اند. این دتکتورها معمولاً در فضاهایی که وجود دود غیرمعمول است، مانند آشپزخانه‌ها و کارگاه‌ها نصب می‌شوند. آن‌ها از افزایش ناگهانی یا تدریجی دما به‌عنوان نشانه‌ای از وقوع حریق استفاده می‌کنند.

عملکرد:

• دتکتورهای حرارتی ثابت به محض اینکه دمای محیط از حد معینی (مثلاً ۵۸ درجه سانتی‌گراد) عبور کند، هشدار می‌دهند.
• دتکتورهای حرارتی با تغییرات دما قادرند تغییرات سریع دما را شناسایی کنند و در صورتی که دما به سرعت افزایش یابد، هشدار دهند.

مزایا:

• این دتکتورها به تغییرات دمایی حساس هستند و نیازی به دود یا بخار ندارند.
• مناسب برای محیط‌های بدون دود یا مناطقی که به‌طور طبیعی دارای بخار یا دود هستند.

معایب:

• نسبت به دتکتورهای دودی زمان بیشتری برای شناسایی آتش‌سوزی می‌برد.
• ممکن است در صورت وقوع حریق در ابتدا و قبل از افزایش دما، قادر به شناسایی آن نباشند.

دتکتورهای ترکیبی (Multi-sensor Detectors)

دتکتورهای ترکیبی به دلیل ترکیب چندین حسگر مختلف (مانند دتکتورهای دودی، حرارتی و گازی) در یک دستگاه، دقت بسیار بالایی دارند. این دتکتورها به‌ویژه در محیط‌هایی که احتمال وقوع انواع مختلف حریق وجود دارد، مفید هستند.

عملکرد:

• این دتکتورها قادرند دود، حرارت و گازهای سمی را به‌طور همزمان شناسایی کنند. هنگامی که هر یک از این شرایط در محیط تغییر کند، دتکتور به‌صورت ترکیبی تحلیل کرده و تصمیم‌گیری می‌کند که آیا هشدار لازم است یا خیر.
• این ترکیب باعث می‌شود که دتکتورها کمتر به علائم کاذب حساسیت نشان دهند و به‌طور دقیق‌تری حریق را شناسایی کنند.

مزایا:

• کاهش هشدارهای کاذب به دلیل استفاده از ترکیب چندین حسگر.
• دقت بالاتر در شناسایی انواع مختلف حریق.
• مناسب برای محیط‌های پیچیده و خطرناک.

معایب:

• هزینه بالاتر نسبت به دتکتورهای تک‌حسگر.
• نیاز به نگهداری دقیق‌تری دارند.
• نصب و تنظیم این سیستم‌ها پیچیده‌تر از دتکتورهای تک‌حسگر است.

دتکتورهای گازی (Gas Detectors)

دتکتورهای گازی به شناسایی گازهای سمی یا قابل اشتعال در محیط کمک می‌کنند. در محیط‌هایی که احتمال نشت گازهای خطرناک مانند منواکسید کربن (CO)، گازهای هیدروکربنی، و دی‌اکسید کربن (CO2) وجود دارد، این دتکتورها ضروری هستند.

عملکرد:

• دتکتورهای گازی معمولاً از حسگرهایی استفاده می‌کنند که قادر به شناسایی غلظت گازهای خاص هستند. این دتکتورها به محض تشخیص افزایش غلظت گاز در محیط، هشدار می‌دهند.
• از این دتکتورها در محیط‌های صنعتی و شیمیایی که گازهای سمی یا قابل اشتعال در آن‌ها وجود دارد، به‌ویژه در مناطق خطرناک مانند کارخانه‌ها یا آزمایشگاه‌ها، استفاده می‌شود.

مزایا:

• قابلیت شناسایی گازهای سمی و قابل اشتعال که ممکن است باعث انفجار یا مسمومیت شوند.
• جلوگیری از حوادث خطرناک ناشی از نشت گاز.
• امکان نصب در مکان‌هایی که حریق به‌طور غیرمستقیم ناشی از نشت گاز ممکن است ایجاد شود.

معایب:

• دتکتورهای گازی به‌ویژه نیاز به کالیبراسیون دقیق دارند و در صورت تغییر شرایط محیطی مانند فشار یا دما، ممکن است دقت آن‌ها کاهش یابد.
• این دتکتورها معمولاً به‌طور خاص به گازهای خاصی حساس هستند و ممکن است نتوانند تمامی گازهای سمی موجود در محیط را شناسایی کنند.

دتکتورهای دود حساس به تغییرات زمان (Time Delay Smoke Detectors)

این دتکتورها برای محیط‌هایی که به‌طور طبیعی دود دارند، مانند آشپزخانه‌ها و کارگاه‌ها، طراحی شده‌اند. این دتکتورها با تأخیر زمانی مشخص، دود را شناسایی می‌کنند تا از بروز هشدارهای کاذب جلوگیری کنند.

عملکرد:

دتکتورهای دود حساس به تغییرات زمان تنها زمانی هشدار می‌دهند که مقدار دود وارد شده از حد معین عبور کند. این ویژگی باعث کاهش هشدارهای غیرضروری در محیط‌هایی که معمولاً دود دارند، می‌شود.

مزایا:

• کاهش هشدارهای کاذب در فضاهایی که به‌طور طبیعی دود دارند.
• جلوگیری از اخطارهای اشتباهی در فضاهایی مانند آشپزخانه‌ها و کارگاه‌ها که بخار و دود معمولاً وجود دارد.

معایب:

• تأخیر در هشدار در صورت وقوع حریق.
• محدودیت در نوع محیط‌هایی که می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.

جدول مقایسه انواع دتکتورهای سیستم اعلام حریق

سوالات متداول انواع دتکتور سیستم اعلام حریق

آیا دتکتور دودی برای هر نوع محیطی مناسب است؟دتکتورهای دودی عمدتاً در محیط‌هایی که خطر دود دارند، مانند ساختمان‌های مسکونی، تجاری و اداری، مناسب هستند. اما در محیط‌هایی که به‌طور طبیعی دود دارند (مثلاً آشپزخانه‌ها) ممکن است باعث هشدارهای کاذب شوند.

چرا دتکتورهای حرارتی به دود حساس نیستند؟

دتکتورهای حرارتی به جای دود، تنها تغییرات دما را شناسایی می‌کنند. بنابراین، برای محیط‌هایی که نمی‌توانند تغییرات دما را به سرعت ثبت کنند، مثل فضاهای دارای دود، این دتکتورها مناسب نیستند.

چرا دتکتورهای ترکیبی انتخاب بهتری هستند؟

دتکتورهای ترکیبی با استفاده از چند حسگر مختلف می‌توانند در برابر انواع مختلف حریق عکس‌العمل نشان دهند و به همین دلیل هشدارهای کاذب کمتری ایجاد می‌کنند و دقت بالاتری دارند.