سیستم های اعلام حریق به عنوان ابزاری حیاتی برای تشخیص به موقع آتش و کاهش خسارات ناشی از آن شناخته می‌شوند. این سیستم‌ها با تشخیص دود، حرارت و یا شعله آتش، به سرعت به ساکنین ساختمان هشدار داده و امکان خاموش کردن آتش و یا تخلیه ایمن ساختمان را فراهم می‌کنند.
انواع سیستم های اعلام حریق
سیستم های اعلام حریق به طور کلی به دو دسته متعارف (Conventional) و آدرس پذیر (Addressable) تقسیم می‌شوند.
سیستم اعلام حریق متعارف
سیستم‌های اعلام حریق متعارف از دتکتورها و شستی‌هایی تشکیل شده‌اند که به صورت زون‌بندی به پنل مرکزی متصل می‌شوند. در صورت فعال شدن هر یک از دتکتورها یا شستی‌ها در یک زون، پنل مرکزی هشدار را به صورت کلی برای آن زون فعال می‌کند. این سیستم‌ها ساده‌تر و ارزان‌تر از سیستم‌های آدرس‌پذیر هستند، اما دقت کمتری در تعیین محل دقیق آتش دارند و برای ساختمان‌های کوچک و با تعداد زون محدود مناسب هستند.
سیستم اعلام حریق آدرس پذیر
در سیستم‌های اعلام حریق آدرس‌پذیر، هر دتکتور و شستی اعلام حریق دارای یک آدرس منحصر به فرد است که به پنل مرکزی گزارش می‌شود. در صورت فعال شدن هر یک از دتکتورها یا شستی‌ها، پنل مرکزی محل دقیق آن را نشان می‌دهد. این سیستم‌ها دقت بالاتری در تعیین محل آتش دارند و امکانات پیشرفته‌تری مانند کنترل از راه دور و گزارش‌گیری ارائه می‌دهند و برای ساختمان‌های بزرگ و پیچیده با تعداد زون زیاد مناسب هستند.
اجزای سیستم اعلام حریق
دتکتورها (Detectors)
دتکتورها وظیفه تشخیص دود، حرارت و یا شعله آتش را برعهده دارند. انواع مختلفی از دتکتورها وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از:
- دتکتور دودی نوری (Optical Smoke Detector) با استفاده از نور و سنسور نوری، وجود دود را تشخیص می‌دهد.
- دتکتور دودی یونیزاسیون (Ionization Smoke Detector) با استفاده از یون‌ها، وجود دود را تشخیص می‌دهد.
- دتکتور حرارتی (Heat Detector) با تشخیص افزایش دما، وجود آتش را اعلام می‌کند.
- دتکتور شعله‌ای (Flame Detector) با تشخیص نور شعله آتش، وجود آتش را اعلام می‌کند.
- دتکتور گازی (Gas Detector) با تشخیص گازهای ناشی از آتش سوزی، وجود آتش را اعلام می‌کند.
شستی‌های اعلام حریق (Manual Call Points)
شستی‌های اعلام حریق (Manual Call Points) یا شستی‌های آتش‌نشانی، نقش حیاتی در سیستم‌های اعلام حریق ایفا می‌کنند. این شستی‌ها در واقع رابطی مستقیم بین انسان و سیستم اعلام حریق هستند و به افراد حاضر در محل این امکان را می‌دهند که در صورت مشاهده آتش‌سوزی، به سرعت سیستم را فعال کرده و هشدار را به پنل مرکزی ارسال کنند.
پنل مرکزی اعلام حریق (Fire Alarm Control Panel)
پنل مرکزی اعلام حریق، به عنوان مغز سیستم، نقش کلیدی در عملکرد صحیح و موثر آن ایفا می‌کند. این پنل وظیفه دریافت سیگنال‌ها از دتکتورها و شستی‌ها، پردازش اطلاعات دریافتی و فعال کردن آژیرها و سایر سیستم‌های مرتبط را بر عهده دارد.
آژیرها و چراغ‌های هشدار دهنده (Sounders and Beacons):
برای هشدار دادن به ساکنین ساختمان در صورت وقوع آتش سوزی استفاده می‌شوند. این آژیرها و چراغ‌ها با تولید صداهای بلند و نورهای چشمک‌زن، افراد را از وجود خطر آگاه کرده و به آنها فرصت می‌دهند تا به سرعت محل را تخلیه کنند. آژیرها در انواع مختلفی با شدت صدا و فرکانس‌های متفاوت موجود هستند و می‌توان آنها را در نقاط مختلف ساختمان نصب کرد. چراغ‌های هشدار دهنده نیز به خصوص برای افراد ناشنوا و یا در محیط‌های پر سر و صدا بسیار مفید هستند.
در برخی موارد، از سیستم‌های هشدار دهنده ترکیبی که شامل هم صدا و هم نور هستند استفاده می‌شود تا اطمینان حاصل شود که همه افراد در صورت وقوع آتش‌سوزی هشدار را دریافت می‌کنند. علاوه بر این، در ساختمان‌های بزرگ و پیچیده، ازسیستم‌های هشدار دهنده زون‌بندی شده استفاده می‌شود تا افراد فقط در زون مورد نظر هشدار را دریافت کنند و از ایجاد وحشت و هرج و مرج جلوگیری شود. همچنین، در برخی سیستم‌ها، امکان پخش پیام‌های صوتی از پیش ضبط شده نیز وجود دارد که می‌تواند به افراد در مورد نحوه تخلیه ساختمان و سایر اقدامات ایمنی راهنمایی کند.
سیستم‌های اطفاء حریق خودکار (Automatic Fire Suppression Systems)
در برخی از سیستم‌های اعلام حریق، سیستم‌های اطفاء حریق خودکار مانند اسپرینکلرها نیز به پنل مرکزی متصل می‌شوند تا در صورت وقوع آتش سوزی، به صورت خودکار فعال شوند. این سیستم‌ها با هدف افزایش سرعت عمل در اطفاء حریق و کاهش خسارات ناشی از آن طراحی شده‌اند. اسپرینکلرها به عنوان یکی از رایج‌ترین سیستم‌های اطفاء حریق خودکار، در سقف ساختمان نصب می‌شوند و در صورت تشخیص آتش‌سوزی توسط دتکتورها یا رسیدن حرارت به آنها، به طور خودکار آب را به صورت پودری و با فشار زیاد پخش می‌کنند.
این عمل باعث خنک شدن محیط و مهار آتش می‌شود. علاوه بر اسپرینکلرها، سیستم‌های اطفاء حریق خودکار دیگری مانند سیستم‌های گازی و کف نیز وجود دارند که با توجه به نوع ساختمان و کاربری آن مورد استفاده قرار می‌گیرند. به طور کلی، استفاده از سیستم‌های اطفاء حریق خودکار در کنار سیستم‌های اعلام حریق، می‌تواند تاثیر بسزایی در کاهش خسارات ناشی از آتش‌سوزی داشته باشد.
نکات مهم در انتخاب سیستم اعلام حریق
- نوع ساختمان و کاربری آن: نوع ساختمان (مسکونی، تجاری، صنعتی) و کاربری آن (اداری، آموزشی، بیمارستانی) در انتخاب سیستم اعلام حریق موثر است.
- مساحت و تعداد طبقات ساختمان: هرچه مساحت و تعداد طبقات ساختمان بیشتر باشد، به سیستم اعلام حریق پیچیده‌تر و با ظرفیت بالاتر نیاز است.
- تعداد و نوع دتکتورها: تعداد و نوع دتکتورها باید با توجه به نوع ساختمان و کاربری آن انتخاب شود. برای مثال، در آشپزخانه‌ها بهتر است از دتکتورهای حرارتی استفاده شود.
- استانداردها و مقررات: سیستم اعلام حریق باید مطابق با استانداردها و مقررات ملی و بین‌المللی طراحی و نصب شود.
- شرکت مجری و خدمات پس از فروش: انتخاب یک شرکت معتبر وبا تجربه برای طراحی، نصب و خدمات پس از فروش سیستم اعلام حریق بسیار مهم است.
انتخاب سیستم اعلام حریق مناسب
برای انتخاب سیستم اعلام حریق مناسب برای ساختمان خود، باید عوامل مختلفی را در نظر بگیرید، از جمله:
- نوع ساختمان و کاربری آن
- مساحت و تعداد طبقات ساختمان
- تعداد و نوع دتکتورها
- بودجه موجود
- استانداردها و مقررات
نصب و نگهداری سیستم اعلام حریق
نصب و نگهداری سیستم اعلام حریق باید توسط تکنسین‌های مجرب و آموزش دیده انجام شود. نصب صحیح سیستم نقش مهمی در عملکرد صحیح و موثر آن دارد. همچنین، نگهداری منظم سیستم از خرابی و ایجاد مشکلات جلوگیری می‌کند.
قیمت سیستم اعلام حریق
هزینه سیستم اعلام حریق به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله نوع سیستم (متعارف یا آدرس‌پذیر)، تعداد و نوع دتکتورها، مساحت و تعداد طبقات ساختمان و شرکت مجری.
نتیجه‌گیری
انواع سیستم‌های اعلام حریق نقش مهمی در حفاظت از جان و مال افراد دارند. با انتخاب و نصب صحیح سیستم اعلام حریق و رعایت نکات ایمنی، می‌توانید خطر آتش سوزی را به حداقل برسانید.
برای دریافت مشاوره رایگان و یا اطلاعات بیشتر در مورد سیستم‌های اعلام حریق، با ما تماس بگیرید.
سوالات متدوال
- تفاوت سیستم اعلام حریق متعارف و آدرس پذیر چیست؟
در سیستم متعارف، محل دقیق آتش مشخص نیست و فقط زون آتش گرفته اعلام می‌شود. در سیستم آدرس پذیر، محل دقیق هر دتکتور یا شستی فعال شده روی پنل نمایش داده می‌شود.
- چه نوع دتکتورهایی برای آشپزخانه مناسب هستند؟
دتکتورهای حرارتی برای آشپزخانه مناسب‌تر هستند، زیرا دتکتورهای دودی ممکن است با بخار غذا فعال شوند و هشدار اشتباه دهند.
- هر چند وقت یکبار باید سیستم اعلام حریق را آزمایش کرد؟
سیستم اعلام حریق باید به صورت ماهانه توسط ساکنین و سالیانه توسط تکنسین‌های متخصص آزمایش و بررسی شود.
