تفاوت سیستم های اعلام حریق و اطفا حریق

آتش‌سوزی یکی از مخرب‌ترین بلایای طبیعی و انسانی است که می‌تواند در کسری از ثانیه جان و مال افراد را به خطر اندازد. از دیرباز، بشر به دنبال راه‌هایی برای مقابله با این پدیده ویرانگر بوده است. با پیشرفت تکنولوژی، سیستم‌های هوشمند و کارآمدی برای پیشگیری و مقابله با آتش‌سوزی طراحی و تولید شده‌اند. دو نمونه از مهم‌ترین این سیستم‌ها، سیستم اعلام حریق و سیستم اطفاء حریق هستند.

اگرچه این دو سیستم در جهت حفظ ایمنی در برابر آتش‌سوزی عمل می‌کنند، اما تفاوت‌های اساسی در عملکرد و وظایف خود دارند. در این مقاله جامع، به بررسی دقیق تفاوت سیستم‌های اعلام حریق و اطفاء حریق میپردازیم.

سیستم اعلام حریق چیست؟

سیستم اعلام حریق مجموعه‌ای از تجهیزات الکترونیکی است که برای تشخیص و هشدار در مورد وقوع حریق طراحی شده است. این سیستم با شناسایی علائم اولیه آتش‌سوزی مانند دود، حرارت یا شعله، به ساکنین ساختمان هشدار می‌دهد تا بتوانند به موقع محل را ترک کنند.

اجزای اصلی سیستم اعلام حریق

• کنترل پنل مرکزی (FACP): مغز متفکر سیستم، وظیفه پردازش اطلاعات و فعال‌سازی هشدارها را بر عهده دارد.
• دتکتورها (Detectors): حسگرهای سیستم که به دود، حرارت، شعله یا گازهای حاصل از حریق حساس هستند. انواع مختلفی مانند دتکتور دودی، حرارتی، شعله‌ای و گازی دارند.
• پیشنهاد تصویر: تصویر انواع دتکتورهای اعلام حریق
• شستی اعلام حریق (Manual Call Point): امکان فعال‌سازی دستی سیستم توسط افراد را فراهم می‌کند.
• آژیر و فلاشر (Sounders and Strobes): هشدارهای صوتی و بصری برای آگاه‌سازی افراد.
• ماژول‌های ورودی/خروجی: برای اتصال به سایر سیستم‌ها مانند آسانسور یا سیستم اطفاء حریق.
• منبع تغذیه: تامین برق مورد نیاز سیستم.

مزایای استفاده از سیستم اعلام حریق

• تشخیص زودهنگام حریق و افزایش فرصت برای تخلیه ایمن
• کاهش خسارات جانی و مالی
• اطلاع‌رسانی سریع به نیروهای امدادی
• ایجاد حس امنیت برای ساکنین
• رعایت استانداردهای ایمنی

سیستم اطفاء حریق چیست؟

سیستم اطفاء حریق مجموعه‌ای از تجهیزات است که برای کنترل و خاموش کردن آتش‌سوزی طراحی شده است. این سیستم با استفاده از مواد خاموش‌کننده مانند آب، گاز یا پودر، حریق را مهار کرده و از گسترش آن جلوگیری می‌کند.

انواع سیستم‌های اطفاء حریق

1. سیستم اطفاء حریق آبی

این سیستم‌ها از آب به عنوان ماده خاموش‌کننده استفاده می‌کنند.

2. اسپرینکلر (Sprinkler)

اسپرینکلرها نازل‌های خودکاری هستند که در سقف نصب می‌شوند. در صورت افزایش دما، حباب شیشه‌ای اسپرینکلر می‌ترکد و آب با فشار بر روی حریق پاشیده می‌شود.

3. سیستم مه پاش (Water Mist)

این سیستم از قطرات بسیار ریز آب (مه) برای خاموش کردن آتش استفاده می‌کند. مه پاش نسبت به اسپرینکلر، آب کمتری مصرف می‌کند و برای مکان‌هایی که به آب حساس هستند، مناسب‌تر است.

• پیشنهاد تصویر: تصویر مقایسه عملکرد اسپرینکلر و سیستم مه پاش

4. سیستم اطفاء حریق گازی

این سیستم‌ها از گازهای خاموش‌کننده برای کاهش اکسیژن و مهار آتش استفاده می‌کنند.

5. سیستم CO2

در این سیستم از گاز دی‌اکسید کربن برای خاموش کردن آتش استفاده می‌شود. CO2 گازی بی‌رنگ و بی‌بو است که با کاهش اکسیژن محیط، حریق را خاموش می‌کند. اما به دلیل خطرات برای سلامتی انسان، استفاده از آن در مکان‌های دارای حضور دائمی انسان توصیه نمی‌شود.

6. سیستم FM200

FM200 گازی بی‌رنگ، بی‌بو و غیر سمی است که به سرعت آتش را خاموش می‌کند. این گاز جایگزین مناسبی برای هالون (که برای لایه ازن مضر بود) محسوب می‌شود و برای مکان‌های دارای تجهیزات الکترونیکی مناسب است.

7. سیستم IG55

این سیستم از ترکیبی از گازهای آرگون و نیتروژن تشکیل شده است. IG55 گازی بی‌خطر برای انسان و محیط زیست است و برای مکان‌های دارای حضور دائمی انسان مانند اتاق‌های سرور مناسب است.

8. سیستم اطفاء حریق فوم

این سیستم از فوم (مخلوط آب و مواد کف‌زا) برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌های مایعات قابل اشتعال مانند بنزین و نفت استفاده می‌کند. فوم با ایجاد یک لایه پوششی بر روی سطح مایع، از رسیدن اکسیژن به آن جلوگیری می‌کند.

9. سیستم اطفاء حریق پودری

این سیستم از پودر شیمیایی خشک برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌های نوع A، B و C (مواد جامد، مایعات قابل اشتعال و تجهیزات الکتریکی) استفاده می‌کند.

مزایای استفاده از سیستم اطفاء حریق

• کنترل و خاموش کردن سریع آتش‌سوزی
• جلوگیری از گسترش حریق
• کاهش خسارات مالی
• محافظت از تجهیزات و دارایی‌ها
• افزایش ایمنی

تفاوت‌ سیستم‌های اعلام حریق و اطفاء حریق

هدف اصلی

• سیستم اعلام حریق: هشدار زودهنگام در مورد وقوع حریق
• سیستم اطفاء حریق: کنترل و خاموش کردن آتش‌سوزی

نحوه عملکرد

• سیستم اعلام حریق: شناسایی علائم حریق و ارسال سیگنال هشدار به کنترل پنل مرکزی و سپس فعال‌سازی آژیرها و فلاشرها.
• سیستم اطفاء حریق: فعال‌سازی خودکار یا دستی و تخلیه ماده خاموش‌کننده به منظور مهار آتش.

اجزای تشکیل‌دهنده

• سیستم اعلام حریق: دتکتورها (دود، حرارت، شعله، گاز)، شستی‌های اعلام حریق، کنترل پنل مرکزی، آژیرها، فلاشرها، ماژول‌های ارتباطی.
• سیستم اطفاء حریق: مخزن ماده خاموش‌کننده، لوله‌کشی، نازل‌ها، شیرهای برقی، سیستم فعال‌سازی (دستی یا اتوماتیک).

نوع واکنش در برابر حریق

• سیستم اعلام حریق: واکنش غیرفعال (Passive) - فقط هشدار می‌دهد.
• سیستم اطفاء حریق: واکنش فعال (Active) - مستقیماً با حریق مقابله می‌کند.

زمان فعال‌سازی

• سیستم اعلام حریق: در مراحل اولیه حریق فعال می‌شود.
• سیستم اطفاء حریق: می‌تواند در مراحل اولیه یا پس از گسترش حریق فعال شود (بسته به نوع سیستم).

اهمیت نصب و نگهداری سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق

نصب و نگهداری صحیح سیستم‌های اعلام حریق و اطفاء حریق از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. این سیستم‌ها باید توسط افراد متخصص و با رعایت استانداردهای مربوطه نصب و به طور منظم تست و سرویس شوند تا از عملکرد صحیح آن‌ها در زمان وقوع حریق اطمینان حاصل شود.

توصیه می‌شود سالانه حداقل یک بار، سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق توسط شرکت‌های متخصص مورد بازرسی و تست قرار گیرند.

انتخاب سیستم اعلام و اطفاء حریق مناسب

انتخاب سیستم اعلام حریق و اطفاء حریق مناسب به عوامل مختلفی مانند نوع کاربری ساختمان، میزان خطر حریق، نوع مواد موجود در ساختمان و بودجه در نظر گرفته شده بستگی دارد. مشاوره با یک متخصص ایمنی و آتش‌نشانی می‌تواند به شما در انتخاب بهترین سیستم برای نیازهایتان کمک کند.

برای مثال، برای یک انبار کاغذ، سیستم اسپرینکلر آبی به همراه سیستم اعلام حریق دودی مناسب است. در حالی که برای یک اتاق سرور، سیستم اطفاء حریق گازی FM200 به همراه سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر پیشنهاد می‌شود.

سوالات متداول (FAQ)