اعلام حریق یکی از مهم‌ترین سیستم‌های ایمنی در ساختمان‌ها است که نقش حیاتی در حفاظت از جان و مال افراد ایفا می‌کند. با افزایش پیچیدگی‌های معماری و تراکم جمعیت در شهرها، نصب سیستم‌های اعلام حریق به‌عنوان یک ضرورت قانونی و اخلاقی در بسیاری از ساختمان‌ها مطرح شده است. اما سؤال کلیدی این است: اعلام حریق برای چه ساختمانهایی اجباری است؟ قوانین و استانداردهای ایمنی، بسته به نوع کاربری، ابعاد و تعداد طبقات ساختمان، الزامات خاصی را برای نصب این سیستم‌ها تعیین کرده‌اند. در این مقاله، با جزئیات بررسی می‌کنیم که کدام ساختمان‌ها ملزم به استفاده از سیستم اعلام حریق هستند و چرا این سیستم برای ایمنی ساکنان و کاربران حیاتی است.
معیارهای نیاز به سیستم اعلام حریق
نیاز به سیستم اعلام حریق در ساختمان‌ها بر اساس چند معیار مهم تعیین می‌شود:
- نوع کاربری ساختمان
- متراژ و تعداد طبقات
- تعداد ساکنان و میزان تجمع افراد
- میزان ریسک حریق و مواد قابل اشتعال
- الزامات قانونی و استانداردهای ملی و بین‌المللی
الزامات نصب سیستم اعلام حریق در ساختمان‌ها
| نوع کاربری ساختمان | شرایط الزام نصب اعلام حریق | نوع سیستم پیشنهادی | استاندارد مرجع | توضیحات تکمیلی |
|---|---|---|---|---|
| مسکونی | ساختمان‌های با ۵ سقف (طبقه) و بیشتر از تراز صفر – واحدهای مسکونی با ۱۱ واحد و بیشتر – ساختمان‌های گروه د و بالاتر (طبق آیین‌نامه مقررات ملی) | آدرس‌پذیر | مبحث سوم مقررات ملی، NFPA 72 | برای ساختمان‌های مسکونی با کمتر از ۵ سقف، نصب سیستم دستی یا دتکتورهای مستقل ممکن است کافی باشد. – در صورت استفاده از سوخت‌های فسیلی، نصب دتکتور مونوکسید کربن الزامی است. |
| تجاری (تک‌واحدی) | متراژ ۵۰۰ مترمربع و بیشتر – بدون ورودی مشترک | متعارف یا آدرس‌پذیر | مبحث سوم، BS 5839 | دتکتورهای دودی و حرارتی در انبارها و فضاهای پرریسک اجباری است. – تابلوی کنترل باید در نزدیکی ورودی اصلی نصب شود. |
| تجاری (ورودی مشترک) | متراژ کل ۳۰۰ مترمربع و بیشتر | آدرس‌پذیر | مبحث سوم، EN 54 | شستی‌های اعلام حریق در مسیرهای خروجی و راه‌پله‌ها الزامی است. – فاصله بین شستی‌ها حداکثر ۴۵ متر (کم‌خطر) یا ۳۰ متر (پرخطر). |
| اداری/تجاری/مسکونی (ترکیبی) | بیش از ۳ طبقه از کف زمین – متراژ کل ۳۰۰ مترمربع و بیشتر – ۵ واحد و بیشتر | آدرس‌پذیر | مبحث سوم، NFPA 72 | سیستم باید یکپارچه برای کل ساختمان طراحی شود. – در کاربری‌های مختلط، الزامات سخت‌گیرانه‌تر اعمال می‌شود. |
| آموزشی/فرهنگی | تمامی ساختمان‌ها با تردد بالا – متراژ بیش از ۲۰۰ مترمربع | آدرس‌پذیر | مبحث سوم، NFPA 72 | نصب دتکتورهای دودی در کلاس‌ها و راهروها اجباری است. – سیستم‌های دو مرحله‌ای برای جلوگیری از هراس توصیه می‌شود. |
| درمانی/مراقبتی | تمامی بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها و مراکز مراقبتی | آدرس‌پذیر | مبحث سوم، BS-EN54 | دتکتورهای دودی و حرارتی در اتاق‌های تجهیزات و راهروها الزامی است. – سیستم باید به پنل نگهبانی متصل باشد. |
| تجمعی (سالن‌های همایش، سینما) | تمامی ساختمان‌ها با ظرفیت بیش از ۵۰ نفر | آدرس‌پذیر | مبحث سوم، NFPA 72 | سیستم‌های صوتی و بصری (آژیر و فلاشر) برای هشدار سریع الزامی است. – فاصله دتکتورها طبق استاندارد BS-EN54. |
| صنعتی/انباری | تمامی انبارها و کارگاه‌ها – فضاهای با ریسک حریق بالا (مواد قابل‌اشتعال) | آدرس‌پذیر یا متعارف | مبحث سوم، LPCB | دتکتورهای حرارتی در موتورخانه‌ها و انبارها الزامی است. – کابل‌ها باید در لوله‌های گالوانیزه محافظت شوند. |
| ساختمان‌های بلند | ارتفاع بیش از ۲۳ متر یا بیش از ۶ طبقه | آدرس‌پذیر | مبحث سوم، NFPA 72 | سیستم باید با سامانه‌های اطفای حریق و فشار مثبت پلکان هماهنگ باشد. – نصب دتکتور مونوکسید کربن در پارکینگ‌ها الزامی است. |
| فضاهای خاص (آشپزخانه، موتورخانه) | تمامی آشپزخانه‌های صنعتی و موتورخانه‌ها | دتکتور حرارتی (HF) | BS 5839، NFPA 72 | دتکتورهای دودی در این فضاها به دلیل بخار و گردوغبار توصیه نمی‌شوند. – نصب شستی در نزدیکی خروجی‌ها الزامی است. |
چه ساختمانهایی نیاز به اعلام حریق دارند؟
1. ساختمان‌های مسکونی بلندمرتبه
هر ساختمان مسکونی که دارای بیش از ۵ طبقه یا بیش از ۲۳ متر ارتفاع باشد، مطابق با مقررات ملی ساختمان، نیاز به سیستم اعلام حریق دارد. این الزام به دلیل دشواری‌های تخلیه اضطراری در مواقع آتش‌سوزی است.
2. ساختمان‌های تجاری و اداری
مراکز خرید، پاساژها، فروشگاه‌های بزرگ و ساختمان‌های اداری که محل تجمع تعداد زیادی از افراد هستند، به دلیل افزایش احتمال وقوع آتش‌سوزی و خطرات ناشی از آن، ملزم به نصب سیستم اعلام حریق هستند.
3. مراکز درمانی و بیمارستان‌ها
مراکز درمانی، بیمارستان‌ها و کلینیک‌های پزشکی به دلیل حضور بیماران و تجهیزات حساس، از مهم‌ترین ساختمانهایی هستند که باید به سیستم اعلام حریق مجهز باشند. علاوه بر این، وجود بیماران ناتوان در تخلیه سریع، اهمیت این سیستم را دوچندان می‌کند.
4. مراکز آموزشی و مدارس
مدارس، دانشگاه‌ها، مهدکودک‌ها و سایر مراکز آموزشی که تعداد زیادی دانش‌آموز و دانشجو را در خود جای می‌دهند، به دلیل تجمع افراد، مستعد وقوع حوادث آتش‌سوزی هستند و ملزم به نصب سیستم اعلام حریق می‌باشند.
5. هتل‌ها و مراکز اقامتی
هتل‌ها و مهمان‌پذیرها که پذیرای مسافران و افراد متعددی هستند، از جمله ساختمانهایی هستند که باید حتماً به سیستم اعلام حریق مجهز باشند. زیرا در زمان وقوع حادثه، افراد ممکن است در اتاق‌های خود خواب باشند و نیاز به هشدار فوری دارند.
6. کارخانه‌ها و مراکز صنعتی
کارخانه‌ها، کارگاه‌های صنعتی، انبارهای بزرگ و سایر اماکن تولیدی که در آن‌ها مواد قابل اشتعال نگهداری می‌شود، خطر بالایی برای وقوع آتش دارند. به همین دلیل، نصب سیستم اعلام حریق در این اماکن الزامی است.
7. مراکز تفریحی، سینماها و سالن‌های اجتماعات
سالن‌های سینما، تئاتر، ورزشگاه‌ها و سایر اماکن تفریحی که محل تجمع گسترده افراد هستند، باید حتماً به سیستم اعلام حریق مجهز شوند. این امر برای جلوگیری از بروز حوادث ناگوار در تجمعات انسانی ضروری است.
برای مشاهده زنگ اعلام حریق کلیک کنید.
الزامات فنی سیستم‌های اعلام حریق
انواع سیستم‌های اعلام حریق
- سیستم‌های متعارف: مناسب برای ساختمان‌های کوچک و متوسط.
- سیستم‌های آدرس‌پذیر: مناسب برای ساختمان‌های بزرگ و پیچیده.
- سیستم‌های بی‌سیم: مناسب برای مکان‌هایی که نصب سیم‌کشی دشوار است.
استانداردهای ملی و بین‌المللی
- استاندارد NFPA 72: استاندارد بین‌المللی برای سیستم‌های اعلام حریق.
- استاندارد ISO 7240: استاندارد بین‌المللی برای طراحی و نصب سیستم‌های اعلام حریق.
- مقررات ملی ساختمان ایران: الزامات مربوط به نصب سیستم‌های اعلام حریق در ساختمان‌ها.
اهمیت سیستم‌های اعلام حریق از منظر ایمنی
- نجات جان افراد: سیستم‌های اعلام حریق با هشدار به موقع، فرصت تخلیه ایمن را فراهم می‌کنند.
- کاهش خسارات مالی: شناسایی سریع آتش‌سوزی از گسترش آن جلوگیری می‌کند.
- رعایت الزامات قانونی: نصب سیستم اعلام حریق در بسیاری از ساختمان‌ها الزامی است و عدم رعایت آن می‌تواند منجر به جریمه یا تعطیلی شود.
نتیجه‌گیری اعلام حریق برای چه ساختمان هایی اجباری است؟
نصب سیستم اعلام حریق در بسیاری از ساختمان‌ها یک الزام قانونی و حیاتی است که به منظور حفظ جان و مال افراد اجرا می‌شود. ساختمان‌های مسکونی بلندمرتبه، تجاری، درمانی، آموزشی، اقامتی، صنعتی و تفریحی همگی باید بر اساس استانداردهای ایمنی به این سیستم مجهز شوند. رعایت این الزامات نه‌تنها به ایمنی افراد کمک می‌کند، بلکه در صورت بروز حادثه، از خسارات جبران‌ناپذیر جلوگیری خواهد کرد.
