سیستم اعلام حریق متعارف چیست؟ یکی از قدیمی‌ترین، رایج‌ترین و ساده‌ترین انواع سیستم‌های اعلام حریق به شمار می‌رود. این سیستم با تقسیم‌بندی ساختمان به مناطق یا زون‌های مشخص، امکان تشخیص ناحیه‌ای که در آن حریق رخ داده است را فراهم می‌کند اما در سیستم اعلام حریق متعارف محل دقیق آتش سوزی مشخص نیست. در ادامه به بررسی جزئیات این سیستم، اجزا، نحوه عملکرد، مزایا و معایب آن می‌پردازیم.
سیستم اعلام حریق متعارف چیست ؟
سیستم اعلام حریق متعارف (Conventional Fire Alarm System) سیستمی است که در آن ساختمان به چند بخش (زون) تقسیم شده و هر بخش به مدار مخصوصی متصل می‌شود. در این روش، زمانی که یکی از حسگرها (دتکتورها) در یکی از این زون‌ها فعال گردد، پنل مرکزی تنها می‌تواند منطقه مربوطه را شناسایی کند، اما محل دقیق وقوع آتش‌سوزی را نشان نمی‌دهد. به همین دلیل، این سیستم گزینه‌ای مناسب برای سازه‌هایی با اندازه کوچک و طراحی ساده به حساب می‌آید.
هر زون شامل چندین دتکتور (آشکارساز) و شستی اعلام حریق است که به صورت موازی به یک مدار متصل شده‌اند. در صورت وقوع حریق در یک زون، پنل مرکزی اعلام حریق، ناحیه‌ای که در آن حریق رخ داده است را مشخص می‌کند، اما مکان دقیق دتکتور فعال‌شده را نشان نمی‌دهد.
برای آشنایی با مفهوم کلی سیستم اعلام حریق و اجزای آن، پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ی سیستم اعلام حریق چیست؟ را مطالعه کنید.
نحوه همبندی تجهیزات سیستم اعلام حریق متعارف
نحوه همبندی تجهیزات در سیستم اعلام حریق متعارف یکی از مهم‌ترین بخش‌های نصب این سیستم است. چون طراحی صحیح و اجرای دقیق سیم‌کشی، نقش کلیدی در عملکرد درست کل سیستم دارد. در سیستم اعلام حریق نوع متعارف، مجموعه‌ای از دتکتورها که ناحیه مشخصی از ساختمان را تحت پوشش دارند، در قالب یک مدار الکتریکی به پنل مرکزی متصل می‌شوند. در این ساختار، هر مدار معادل با یک زون در نظر گرفته می‌شود و وضعیت آن به صورت جداگانه قابل شناسایی است.
اتصال و سیم‌کشی تجهیزات کشف و اعلام حریق در این سیستم، به صورت شاخه‌ای یا شعاعی انجام می‌گیرد، به این معنا که تمامی اجزا از یک مسیر منشعب از پنل مرکزی تغذیه می‌شوند.
در هر منطقه (زون) از سیستم اعلام حریق، می‌توان تا حداکثر ۲۵ تجهیز مانند دتکتور یا شستی قرار داد. هنگام بروز آتش‌سوزی، چراغ نشانگر همان زون روی پنل مرکزی فعال می‌شود و محل تقریبی خطر را اطلاع می‌دهد.
در سیستم‌های متعارف، پنل مرکزی معمولاً قابلیت پشتیبانی از ۲ تا ۱۶ زون را دارد (۲، ۴، ۸، ۱۲ و ۱۶). این سیستم‌ها در یکی از چهار وضعیت ممکن قرار می‌گیرند: مدار باز، حالت نرمال، وضعیت هشدار، یا اتصال کوتاه.
اجزای اصلی سیستم اعلام حریق متعارف
1.پنل کنترل مرکزی
کنترل پنل اعلام حریق متعارف هسته اصلی سیستم که اطلاعات را از دتکتورها و شستی‌ها دریافت کرده و در صورت تشخیص حریق، آژیرها و فلاشرها را فعال می‌کند.
2.دتکتورها
آشکارسازهایی که علائم حریق مانند دتکتور گاز متعارف، دتکتور دودی متعارف، دتکتور حرارتی متعارف یا دتکتور شعله متعارف را تشخیص می‌دهند.
3.شستی‌های اعلام حریق متعارف
شستی اعلام حریق متعارف دستگاه‌هایی که به صورت دستی فعال شده و به پنل مرکزی وقوع حریق را اعلام می‌کنند.
4.آژیرها و فلاشرها
آژیر اعلام حریق متعارف ، آژیر فلاشر اعلام حریق متعارف و زنگ اعلام حریق متعارف تجهیزاتی هستند که با تولید صدا و نور، ساکنان را از وقوع حریق مطلع می‌سازند.
نحوه عملکرد سیستم اعلام حریق متعارف چیست ؟
در این سیستم، هر زون به صورت یک مدار مستقل به پنل کنترل مرکزی متصل است. دتکتورها و شستی‌ها در هر زون به صورت موازی در این مدار قرار دارند. و دتکتورها به‌گونه‌ای نصب می‌شوند که هرکدام بخشی خاص از ساختمان، یا همان زون، را تحت پوشش دارند.این آشکارسازها قادرند نشانه‌هایی از آتش‌سوزی مانند دود، شعله یا افزایش غیرعادی دما را تشخیص دهند. در صورت فعال شدن یکی از دتکتورها، یک سیگنال هشدار به پنل مرکزی ارسال می‌شود که نشان‌دهنده احتمال بروز حریق در آن ناحیه است.
در حالت عادی، جریان کمی از مدار عبور می‌کند. با تشخیص علائم حریق توسط دتکتور یا فعال‌سازی شستی، جریان عبوری افزایش یافته و پنل مرکزی با شناسایی این تغییر، آژیرها و فلاشرها را در کل ساختمان یا زون مربوطه فعال می‌کند. کنترل پنل با دریافت این سیگنال، زونی که هشدار از آن ارسال شده را شناسایی می‌کند، اما نمی‌تواند موقعیت دقیق آشکارساز فعال‌شده را مشخص نماید. به عبارت دیگر، مشخص می‌شود در کدام بخش از ساختمان مشکل پیش آمده، ولی یافتن منبع دقیق آتش به بررسی بیشتر نیاز دارد.
با فعال شدن سیستم هشدار، بسته به نحوه طراحی سیستم، آژیرهای صوتی، چراغ‌های چشمک‌زن و یا هر دو به‌صورت همزمان به صدا درمی‌آیند تا افراد حاضر را از خطر آگاه سازند. سپس، کارکنان یا ساکنین مطابق با دستورالعمل‌های ایمنی و تخلیه اضطراری، محل را ترک می‌کنند.
پس از اتمام عملیات بررسی، اطمینان از نبود خطر و انجام اقدامات لازم، سیستم توسط اپراتور مجدداً راه‌اندازی (ریست) می‌شود. این نوع سیستم‌ها اطلاعات محدودی در مورد شدت یا گستره آتش‌سوزی ارائه می‌دهند و تنها قادرند زون موردنظر را شناسایی کنند، نه محل دقیق حسگر فعال. این ویژگی می‌تواند زمان موردنیاز برای پیدا کردن منبع دقیق آتش را افزایش دهد و در شرایط بحرانی، باعث تأخیر در واکنش شود.
طراحی و زون‌بندی در سیستم اعلام حریق متعارف
طراحی مناسب و زون‌بندی صحیح از اهمیت بالایی برخوردار است. نکات مهم در این زمینه عبارت‌اند از:
- تقسیم‌بندی ساختمان: هر طبقه یا بخش مجزا از ساختمان به عنوان یک زون در نظر گرفته می‌شود.
- حداکثر مساحت زون: مساحت هر زون نباید بیش از ۲,۰۰۰ متر مربع باشد.
- تعداد تجهیزات در هر زون: تعداد دتکتورها و شستی‌ها در هر زون باید به گونه‌ای باشد که پوشش کامل و مؤثری فراهم شود.
- مکان‌های خاص: مکان‌هایی مانند پلکان اضطراری، موتورخانه و آسانسور باید به عنوان زون‌های جداگانه در نظر گرفته شوند.
مزایای سیستم اعلام حریق متعارف چیست ؟
- سادگی و قابلیت اطمینان: ساختار ساده این سیستم باعث شده است که نصب، راه‌اندازی و نگهداری آن نسبت به سیستم‌های پیچیده‌تر آسان‌تر باشد.
- هزینه کمتر: به دلیل تکنولوژی ساده‌تر و نیاز به تجهیزات کمتر، هزینه‌های نصب و نگهداری این سیستم نسبت به سیستم‌های آدرس‌پذیر پایین‌تر است.
- مناسب برای ساختمان‌های کوچک و متوسط: در ساختمان‌هایی با مساحت کم و تعداد زون‌های محدود، این سیستم کارایی مناسبی دارد.
معایب سیستم اعلام حریق متعارف چیست ؟
- عدم تشخیص مکان دقیق حریق: این سیستم فقط زونی که در آن حریق رخ داده است را مشخص می‌کند و مکان دقیق دتکتور فعال‌شده را نشان نمی‌دهد. این موضوع در ساختمان‌های بزرگ می‌تواند زمان واکنش را افزایش دهد. در این موارد استفاده از سیستم اعلام حریق آدرس پذیر بهتر است. جهت اطلاعات بیشتر مقاله مربوط به سیستم اعلام حریق آدرس پذیر چیست را مطالعه کنید.
- سیم‌کشی گسترده: هر زون نیاز به سیم‌کشی جداگانه دارد که در ساختمان‌های بزرگ می‌تواند پیچیدگی و هزینه‌های نصب را افزایش دهد.
- محدودیت در تعداد زون‌ها: پنل‌های کنترل مرکزی معمولاً تعداد محدودی زون را پشتیبانی می‌کنند، بنابراین در ساختمان‌های بزرگ ممکن است نیاز به چندین پنل باشد.
تفاوت سیستم اعلام حریق متعارف و آدرس‌پذیر
تفاوت سیستم اعلام حریق آدرس پذیر و متعارف به صورت خلاصه :
- تشخیص محل حریق: در سیستم آدرس‌پذیر، هر دتکتور دارای آدرس منحصر به فردی است که مکان دقیق حریق را مشخص می‌کند، در حالی که در سیستم متعارف فقط زون مربوطه شناسایی می‌شود.
- سیم‌کشی: سیستم‌های آدرس‌پذیر نیاز به سیم‌کشی کمتری دارند، زیرا تمامی دتکتورها به صورت حلقه‌ای به پنل متصل می‌شوند، در حالی که در سیستم متعارف هر زون سیم‌کشی جداگانه‌ای دارد.
- هزینه: سیستم‌های آدرس‌پذیر به دلیل تکنولوژی پیشرفته‌تر، هزینه بالاتری نسبت به سیستم‌های متعارف دارند.
کاربردهای مناسب سیستم اعلام حریق متعارف چیست؟
- ساختمان‌های مسکونی کوچک و متوسط: به دلیل سادگی و هزینه کمتر، این سیستم برای آپارتمان‌ها و مجتمع‌های مسکونی کوچک مناسب است.
-
ادارات و فروشگاه‌های کوچک: در محیط‌های کاری با مساحت کم، این سیستم می‌تواند نیازهای ایمنی را برآورده می‌کند.
نتیجه‌گیری
سیستم اعلام حریق متعارف با ساختار ساده، نصب آسان و هزینه‌ی پایین، گزینه‌ای قابل‌اعتماد برای ساختمان‌های کوچک و متوسط است. اگرچه این سیستم محل دقیق آتش‌سوزی را مشخص نمی‌کند، اما با زون‌بندی مناسب می‌تواند در مواقع اضطراری، هشدار مؤثری ارائه دهد. انتخاب این نوع سیستم برای پروژه‌هایی با بودجه محدود یا چیدمان غیرپیچیده، تصمیمی هوشمندانه و اقتصادی به‌شمار می‌رود. آشنایی کامل با مزایا، محدودیت‌ها و کاربردهای آن، به شما کمک می‌کند تا انتخاب درستی در تأمین ایمنی ساختمان داشته باشید. برای انتخاب سیستم اعلام حریق مناسب ابتدا بررسی کنید که سیستم اعلام حریق برای چه ساختمان هایی اجباری است؟ تا تصمیم بهتری بگیرید.
