اعلام حریق یکی از مهم‌ترین سیستم‌های ایمنی در ساختمان‌ها است که نقش حیاتی در حفاظت از جان و مال افراد ایفا می‌کند. با افزایش پیچیدگی‌های معماری و تراکم جمعیت در شهرها، نصب سیستم‌های اعلام حریق به‌عنوان یک ضرورت قانونی و اخلاقی در بسیاری از ساختمان‌ها مطرح شده است. اما سؤال کلیدی این است: سیستم اعلام حریق برای چه ساختمان هایی اجباری است؟ قوانین و استانداردهای ایمنی، بسته به نوع کاربری، ابعاد و تعداد طبقات ساختمان، الزامات خاصی را برای نصب این سیستم‌ها تعیین کرده‌اند. در این مقاله، با جزئیات بررسی می‌کنیم چه ساختمانهایی نیاز به اعلام حریق دارند؟ و ملزم به استفاده از سیستم اعلام حریق هستند و چرا این سیستم برای ایمنی ساکنان و کاربران حیاتی است؟
معیارهای ضرورت نصب سیستم اعلام حریق مسکونی و تجاری
نیاز به سیستم اعلام حریق در ساختمان‌ها بر اساس چند معیار مهم تعیین می‌شود:
- نوع کاربری ساختمان
- متراژ و تعداد طبقات
- تعداد ساکنان و میزان تجمع افراد
- میزان ریسک حریق و مواد قابل اشتعال
- الزامات قانونی و استانداردهای ملی و بین‌المللی
سیستم اعلام حریق برای چه ساختمان هایی اجباری است؟
در جدول زیر، انواع ساختمانهایی که نصب سیستم اعلام حریق در آن‌ها طبق مقررات ملی ساختمان اجباری است، مشخص شده‌اند. این اطلاعات بر اساس معیارهایی که در بالا گفتیم از جمله نوع کاربری ساختمان، تعداد طبقات، شرایطی که منجر به الزام نصب اعلام حریق می‌شود و مساحت ساختمان و … دسته‌بندی شده‌اند.
| نوع کاربری ساختمان | شرایط الزام نصب اعلام حریق | نوع سیستم پیشنهادی | استاندارد مرجع | توضیحات تکمیلی |
|---|---|---|---|---|
| مسکونی | ساختمان‌های با ۵ سقف (طبقه) و بیشتر از تراز صفر - واحدهای مسکونی با ۱۱ واحد و بیشتر - ساختمان‌های گروه د و بالاتر (طبق آیین‌نامه مقررات ملی) | آدرس‌پذیر | مبحث سوم مقررات ملی، NFPA 72 | برای ساختمان‌های مسکونی با کمتر از ۵ سقف، نصب سیستم دستی یا دتکتورهای مستقل ممکن است کافی باشد. - در صورت استفاده از سوخت‌های فسیلی، نصب دتکتور مونوکسید کربن الزامی است. |
| تجاری (تک‌واحدی) | متراژ ۵۰۰ مترمربع و بیشتر - بدون ورودی مشترک | متعارف یا آدرس‌پذیر | مبحث سوم، BS 5839 | دتکتورهای دودی و حرارتی در انبارها و فضاهای پرریسک اجباری است. - تابلوی کنترل باید در نزدیکی ورودی اصلی نصب شود. |
| تجاری (ورودی مشترک) | متراژ کل ۳۰۰ مترمربع و بیشتر | آدرس‌پذیر | مبحث سوم، EN 54 | شستی‌های اعلام حریق در مسیرهای خروجی و راه‌پله‌ها الزامی است. - فاصله بین شستی‌ها حداکثر ۴۵ متر (کم‌خطر) یا ۳۰ متر (پرخطر). |
| اداری/تجاری/مسکونی (ترکیبی) | بیش از ۳ طبقه از کف زمین - متراژ کل ۳۰۰ مترمربع و بیشتر - ۵ واحد و بیشتر | آدرس‌پذیر | مبحث سوم، NFPA 72 | سیستم باید یکپارچه برای کل ساختمان طراحی شود. - در کاربری‌های مختلط، الزامات سخت‌گیرانه‌تر اعمال می‌شود. |
| آموزشی/فرهنگی | تمامی ساختمان‌ها با تردد بالا - متراژ بیش از ۲۰۰ مترمربع | آدرس‌پذیر | مبحث سوم، NFPA 72 | نصب دتکتورهای دودی در کلاس‌ها و راهروها اجباری است. - سیستم‌های دو مرحله‌ای برای جلوگیری از هراس توصیه می‌شود. |
| درمانی/مراقبتی | تمامی بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها و مراکز مراقبتی | آدرس‌پذیر | مبحث سوم، BS-EN54 | دتکتورهای دودی و حرارتی در اتاق‌های تجهیزات و راهروها الزامی است. - سیستم باید به پنل نگهبانی متصل باشد. |
| تجمعی (سالن‌های همایش، سینما) | تمامی ساختمان‌ها با ظرفیت بیش از ۵۰ نفر | آدرس‌پذیر | مبحث سوم، NFPA 72 | سیستم‌های صوتی و بصری (آژیر و فلاشر) برای هشدار سریع الزامی است. - فاصله دتکتورها طبق استاندارد BS-EN54. |
| صنعتی/انباری | تمامی انبارها و کارگاه‌ها - فضاهای با ریسک حریق بالا (مواد قابل‌اشتعال) | آدرس‌پذیر یا متعارف | مبحث سوم، LPCB | دتکتورهای حرارتی در موتورخانه‌ها و انبارها الزامی است. - کابل‌ها باید در لوله‌های گالوانیزه محافظت شوند. |
| ساختمان‌های بلند | ارتفاع بیش از ۲۳ متر یا بیش از ۶ طبقه | آدرس‌پذیر | مبحث سوم، NFPA 72 | سیستم باید با سامانه‌های اطفای حریق و فشار مثبت پلکان هماهنگ باشد. - نصب دتکتور مونوکسید کربن در پارکینگ‌ها الزامی است. |
| فضاهای خاص (آشپزخانه، موتورخانه) | تمامی آشپزخانه‌های صنعتی و موتورخانه‌ها | دتکتور حرارتی (HF) | BS 5839، NFPA 72 | دتکتورهای دودی در این فضاها به دلیل بخار و گردوغبار توصیه نمی‌شوند. - نصب شستی در نزدیکی خروجی‌ها الزامی است. |
چه ساختمانهایی نیاز به اعلام حریق دارند؟
برای پاسخ به سوال چه ساختمانهایی نیاز به اعلام حریق دارند؟ باید به مقررات ملی ساختمان و دستورالعمل‌های آتش‌نشانی توجه کرد اما به طور کلی در بسیاری از ساختمان‌های مسکونی، تجاری، اداری و صنعتی، بسته به شرایطی مانند ارتفاع، تعداد واحدها یا نوع کاربری، نصب سیستم اعلام حریق الزامی است. به‌طور معمول، ساختمانهایی با بیش از ۶ طبقه، بیش از ۲۰ واحد مسکونی، یا فضاهایی مانند بیمارستان‌ها، مراکز تجاری، ادارات و ساختمانهایی با راه‌پله اضطراری، اتاق تاسیسات یا پارکینگ‌های مسقف، مشمول این الزام هستند.
در ادامه ضرورت نصب سیستم اعلام حریق مسکونی و تجاری را بررسی می‌کنیم و اینکه چه ساختمانهایی بر اساس نوع کاربری، مساحت یا تعداد طبقات ملزم به داشتن سیستم اعلام حریق هستند.
1. انتخاب سیستم اعلام حریق ساختمان مسکونی بلندمرتبه
هر ساختمان مسکونی که دارای بیش از ۵ طبقه یا بیش از ۲۳ متر ارتفاع باشد، مطابق با مقررات ملی ساختمان، نیاز به سیستم اعلام حریق دارد. این الزام به دلیل دشواری‌های تخلیه اضطراری در مواقع آتش‌سوزی است.
2. ساختمان‌های تجاری و اداری
مراکز خرید، پاساژها، فروشگاه‌های بزرگ و ساختمان‌های اداری که محل تجمع تعداد زیادی از افراد هستند، به دلیل افزایش احتمال وقوع آتش‌سوزی و خطرات ناشی از آن، ملزم به نصب سیستم اعلام حریق هستند.
3. مراکز درمانی و بیمارستان‌ها
مراکز درمانی، بیمارستان‌ها و کلینیک‌های پزشکی به دلیل حضور بیماران و تجهیزات حساس، از مهم‌ترین ساختمانهایی هستند که باید به سیستم اعلام حریق مجهز باشند. علاوه بر این، وجود بیماران ناتوان در تخلیه سریع، اهمیت این سیستم را دوچندان می‌کند.
4. مراکز آموزشی و مدارس
مدارس، دانشگاه‌ها، مهدکودک‌ها و سایر مراکز آموزشی که تعداد زیادی دانش‌آموز و دانشجو را در خود جای می‌دهند، به دلیل تجمع افراد، مستعد وقوع حوادث آتش‌سوزی هستند و ملزم به نصب سیستم اعلام حریق می‌باشند.
5. هتل‌ها و مراکز اقامتی
هتل‌ها و مهمان‌پذیرها که پذیرای مسافران و افراد متعددی هستند، از جمله ساختمانهایی هستند که باید حتماً به سیستم اعلام حریق مجهز باشند. زیرا در زمان وقوع حادثه، افراد ممکن است در اتاق‌های خود خواب باشند و نیاز به هشدار فوری دارند.
6. کارخانه‌ها و مراکز صنعتی
کارخانه‌ها، کارگاه‌های صنعتی، انبارهای بزرگ و سایر اماکن تولیدی که در آن‌ها مواد قابل اشتعال نگهداری می‌شود، خطر بالایی برای وقوع آتش دارند. به همین دلیل، نصب سیستم اعلام حریق در این اماکن الزامی است.
7. مراکز تفریحی، سینماها و سالن‌های اجتماعات
سالن‌های سینما، تئاتر، ورزشگاه‌ها و سایر اماکن تفریحی که محل تجمع گسترده افراد هستند، باید حتماً به سیستم اعلام حریق مجهز شوند. این امر برای جلوگیری از بروز حوادث ناگوار در تجمعات انسانی ضروری است.
پیشنهاد می‌کنیم مقاله چه ساختمان هایی نیاز به اطفا حریق دارند هم مطالعه کنید تا برای اطفا حریق هم تصمیم درستی اتخاذ کنید.
نصب دتکتور دود و حرارت در چه قسمت هایی از ساختمان ضروری است؟
| بخش ساختمان | دتکتور دود ✅ | دتکتور حرارت ✅ | توضیحات |
|---|---|---|---|
| اتاق خواب / اتاق کار | ✔️ | ❌ | برای ایمنی جانی افراد نصب دتکتور دود ضروری است. |
| راهروها و سالن‌ها | ✔️ | ❌ | مسیرهای خروج باید مجهز به دتکتور دود باشند. |
| اتاق سرور / اتاق تجهیزات الکتریکی | ✔️ | ❌ | حساسیت بالا به دود؛ دتکتور دود کارآمدتر است. |
| آشپزخانه | ❌ | ✔️ | دود پخت‌وپز خطای هشدار ایجاد می‌کند؛ دتکتور حرارت مناسب‌تر است. |
| موتورخانه / موتور ژنراتور | ❌ | ✔️ | حرارت غیرعادی زودتر از دود تشخیص داده می‌شود. |
| پارکینگ | ❌ | ✔️ | وجود دود ناشی از خودروها باعث آلارم کاذب می‌شود؛ حرارت بهترین انتخاب است. |
| انبار | ✔️ | ✔️ | بسته به نوع مواد ذخیره‌شده هر دو نوع می‌توانند نصب شوند. |
| فضاهای عمومی (لابی، فروشگاه، سالن اجتماعات) | ✔️ | ❌ | دتکتور دود در این مکان‌ها الزامی است. |
الزامات فنی سیستم‌های اعلام حریق
الزامات فنی سیستم‌های اعلام حریق بر اساس استانداردهای ملی و بین‌المللی تعیین می‌شوند. این الزامات شامل نوع تجهیزات، نحوه نصب، محل قرارگیری آشکارسازها و عملکرد دقیق سیستم در شرایط اضطراری است. در ادامه به معرفی این الزامات از نظرهای مختلف می‌پردازیم:
الزامات فنی در انواع سیستم‌های اعلام حریق
- سیستم‌های متعارف: مناسب برای ساختمان‌های کوچک و متوسط.
- سیستم‌های آدرس‌پذیر: مناسب برای ساختمان‌های بزرگ و پیچیده.
- سیستم‌های بی‌سیم: مناسب برای مکان‌هایی که نصب سیم‌کشی دشوار است.
استانداردهای ملی و بین‌المللی
- استاندارد NFPA 72: استاندارد بین‌المللی برای سیستم‌های اعلام حریق.
- استاندارد ISO 7240: استاندارد بین‌المللی برای طراحی و نصب سیستم‌های اعلام حریق.
- مقررات ملی ساختمان ایران: الزامات مربوط به نصب سیستم‌های اعلام حریق در ساختمان‌ها.
اهمیت سیستم‌های اعلام حریق از منظر ایمنی
سیستم‌های اعلام حریق نقش حیاتی در شناسایی سریع آتش‌سوزی و هشدار به ساکنان دارند. این سیستم‌ها با کاهش زمان واکنش، می‌توانند از وقوع خسارات جانی و مالی گسترده جلوگیری کنند. در ادامه اهمیت سیستم های اعلام حریق از منظر ایمنی توضیح داده شده است:
- نجات جان افراد: سیستم‌های اعلام حریق با هشدار به موقع، فرصت تخلیه ایمن را فراهم می‌کنند.
- کاهش خسارات مالی: شناسایی سریع آتش‌سوزی از گسترش آن جلوگیری می‌کند.
- رعایت الزامات قانونی: نصب سیستم اعلام حریق در بسیاری از ساختمان‌ها الزامی است و عدم رعایت آن می‌تواند منجر به جریمه یا تعطیلی شود.
نحوه انتخاب سیستم اعلام حریق مناسب
انتخاب سیستم اعلام حریق مناسب به عوامل مختلفی مانند نوع ساختمان، مساحت، تعداد طبقات و نوع کاربری آن بستگی دارد. سیستم‌های اعلام حریق به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند که عبارتند از:
- اعلام حریق متعارف (Conventional): مناسب برای ساختمان‌های کوچک و متوسط.
- اعلام حریق آدرس‌پذیر (Addressable): مناسب برای ساختمان‌های بزرگ و پیچیده.
شما باید با توجه به معیارهایی که گفته شد انتخاب کنید که بهتر است برای دریافت راهنمایی و مشاوره با متخصصین و مهندسین شرکت آتش افکن نار آب با شماره‌های 09392233083 و 02144578795 تماس بگیرید.
جدول الزامات استفاده از سیستم اعلام حریق در ساختمان‌های مسکونی
| نوع ساختمان | سیستم متعارف | سیستم آدرس‌پذیر | توضیحات |
|---|---|---|---|
| ساختمان کمتر از ۵ طبقه از کف زمین و کمتر از ۱۱ واحد | اختیاری | اختیاری | استفاده از سیستم اعلام حریق اختیاری است |
| ساختمان کمتر از ۵ طبقه از کف زمین و ۱۱ واحد و به بالا | تا ۱۶ واحد (آژیر از نوع عمومی) ۱۷ تا ۱۹ واحد (آژیر از نوع مستقل یا گروه بندی) | اختیاری | استفاده از یک نوع سیستم اعلام حریق اجباری است |
| ساختمان ۵ طبقه به بالا تا ۱۰ طبقه از کف زمین و تا ۲۰ واحد | تا ۱۶ واحد (آژیر از نوع عمومی) ۱۷ تا ۱۹ واحد (آژیر از نوع مستقل یا گروه بندی) | اختیاری | استفاده از یک نوع سیستم اعلام حریق اجباری است |
| ساختمان ۲۰ واحد و به بالا | غیر مجاز | اجباری | استفاده از سیستم آدرس پذیر اجباری است |
| ساختمان بیش از ۱۰ سقف و یا بیش از ۵۰۰۰ متر مربع | غیر مجاز | اجباری | استفاده از سیستم آدرس پذیر اجباری است |
فروشگاه آتش افکن: مرجع تخصصی تجهیزات اعلام حریق
اگر قصد خرید و نصب سیستم اعلام حریق را دارید، فروشگاه آتش افکن نارآب بهترین انتخاب برای شماست. این فروشگاه با سال‌ها تجربه در زمینه تأمین و نصب تجهیزات ایمنی و اعلام حریق، محصولات باکیفیت و مطابق با استانداردهای بین‌المللی را ارائه می‌دهد.
چرا آتش افکن نارآب را انتخاب کنیم؟
- تنوع محصولات: از سیستم‌های متعارف تا آدرس‌پذیر.
- نصب حرفه‌ای: تیم متخصص برای نصب و راه‌اندازی.
- گارانتی و خدمات پس از فروش: اطمینان خاطر از خرید شما.
- قیمت مناسب: بهترین قیمت‌ها در بازار.
نتیجه‌گیری
نصب سیستم اعلام حریق در بسیاری از ساختمان‌ها یک الزام قانونی و حیاتی است که به منظور حفظ جان و مال افراد اجرا می‌شود و دانستن اینکه سیستم اعلام حریق برای چه ساختمان هایی اجباری است به شما کمک زیادی می‌کند. ساختمان‌های مسکونی بلندمرتبه، تجاری، درمانی، آموزشی، اقامتی، صنعتی و تفریحی همگی باید بر اساس استانداردهای ایمنی به این سیستم مجهز شوند. رعایت این الزامات نه‌تنها به ایمنی افراد کمک می‌کند، بلکه در صورت بروز حادثه، از خسارات جبران‌ناپذیر جلوگیری خواهد کرد.
